vrijdag 20 december 2013

Elke dag KERST in Napels


Wie ooit een bezoek aan Napels heeft gebracht, is ongetwijfeld in het centro storico geweest. Het oude gedeelte waar ooit, in de tijd van de Romeinen en Grieken, het oude Neapolis lag. Een zeer levendige volkswijk, overal straten met wapperend wasgoed, kleine winkeltjes met duizend en een dingen te koop die met veel theater en misbaar aan de man gebracht worden. Een van de meest bekende straatjes hier is ongetwijfeld de Via San Gregorio Armeno, de straat van de kerststallen. Een smal straatje waar zij aan zij winkeltjes en werkplaatsen liggen die allen één ding gemeen hebben: ze verkopen en maken kerststallen!

 Het hele jaar rond wordt hier aan kerst gedaan: variërend van losse figuurtjes tot hele constructies, vindt je hier een uitbarsting van creativiteit en soms wanstaltigheid bijeen. Want hier beperkt men zich niet tot de geijkte stalopstelling met Jozef, Maria, kindje Jezus, herders, engelen, eventueel aangevuld met de drie koningen. Ook hedendaagse personages zoals de nog altijd in Napels geliefde Maradona, filmsterren en beroemde politici, zijn hier als kerstattribuut verkrijgbaar. Een beroemd politicus of artiest hoeft maar een bezoek aan de stad te hebben gebracht of hij verschijnt weldra als kerststal poppetje in de Via San Gregorio. Zo is dit jaar zanger Bruce Springsteen, die afgelopen zomer tijdens een concert uitriep een echte jongen van deze streek te zijn, een MUST in de stal. Maar ook Berlusconi, die tegenwoordig een Napolitaanse verloofde heeft, is favoriet hoewel de nieuwste koploper waarschijnlijk il Papa Francesco zal zijn.


Deze opvatting van de kerststal waarin ook plaats is voor actuele elementen, is onderdeel van een eeuwenoude kerststal traditie in Napels die al haast 1000 jaar oud is! Al in 1025 werd bijvoorbeeld melding gemaakt van een kerststal in de Santa Maria del Presepe. Een andere bron uit 1340 vermeld dat de toenmalige echtgenote van de Anjou vorst die het in Napels voor het zeggen had, een kerststal cadeau deed aan de Clarissen voor in hun nieuwe kloosterkerk.

Bestond een kerstgroep aanvankelijk alleen uit Jozef, Maria en kind. Langzamerhand breidde het gezelschap zich uit met een of meerdere engelen. Naar verluidt was het niemand minder dan de heilige Fransiscus die in de 13de eeuw voor het eerst het kerstverhaal in een heuse stal situeerde en het gebeuren zo invoelbaar maakte voor de gewone man. Zo evolueerde de kerststal steeds meer en werd de stal langzamerhand een stal op een berg, een landschap. Wat hierin opviel, was de vorm die de kerststal vaak had: sterk lijkend op een Griekse tempelruïne. Niet toevallig, want met het gebruik van deze heidens, Griekse tempelvorm, wilde men de overwinning van het Christelijke geloof op het heidense uitdrukken.

Een andere, technische ontwikkeling betrof de kerstfiguren. Hoewel deze in de oudste versies eigenlijk 'gewone', levensgrote beelden waren, meestal van hout en volledig beschilderd, werd het formaat steeds kleiner. Een regelrechte innovatie bracht de kunstenaar Michele Perrone in 1640, die alleen het hoofd en de ledematen nog van hout maakte, verbindingen en de romp werd een uitgevoerd met een kern van ijzerdraad omwonden met stof, zodat de poppen nu allerlei houdingen konden aannemen en zelfs konden zitten. Nog altijd was de stal voorbehouden aan kerkelijke instellingen en aan adelijke personen. Een hobby voor welgestelden waarvoor beeldhouwers, professionele meubelmakers,  schilders, kleermakers, smeden en elk denkbaar beroep werd ingeschakeld. 


Uiteindelijk was er eind 17de, begin 18de eeuw sprake van een ware beroepsgroep die zich in Napels louter bezighield met het vervaardigen van stallen. Van lieverlee werden er ook vaste regels geformuleerd: het poppenlijf van een herder mat 35 centimeter, handen en voeten waren van hout, de ogen van glas, hoofd en nek van terracotta. Het was in dezelfde periode dat de kerststal zich uitbreidde met personages en beroepen uit het dagelijkse leven en de stal een compleet dorpje werd.  Ook de Spaanse koning Karel van Bourbon was een fervent kerststal liefhebber en toen hij in 1759 de troon in Spanje besteeg, nam hij uit Napels een groep kerststal kunstenaars en handwerkslieden mee. Daarmee verspreidde de kerststal traditie zich in geheel Europa. 

Maar ondanks deze verspreiding zijn de mooiste kerststallen nog altijd in Napels te vinden. Enorme bouwwerken, zoals de beroemde stal van het Santa Chiara klooster, waar je een beeld krijgt van het alledaagse leven uit de 18de eeuw.  Ook de traditie van de kerststal thuis, is nog altijd springlevend, getuige de Via San Gregorio Armeno die het hele jaar actief is. 

Als Napels zou moeten kiezen tussen stal of kerstboom, dan moge de keuze duidelijk zijn. Want, zoals de uit Napels afkomstige filosoof en schrijver Luciano De Crescenzo het fraai verwoordde: er zijn twee soorten mensen, het boom- en het staltype, de alberisti en de presepisti. Het eerste type is het snelle type, van het uiterlijk vertoon, het schitterende resultaat. Het staltype is de slow variant, de levensgenieter die al het hele jaar plezier heeft in het bedenken hoe de stal gaat worden. In dat verlengde is de boom pas mooi als hij opgetuigd is, de stal is al mooi bij de geachte eraan.




De ETNA op de lijst van werelderfgoed monumenten geplaatst!


Sinds zomer 2013 prijkt ook de vulkaan de Etna op de UNESCO lijst van werelderfgoed monumenten. Omschreven als een zeer waardevol, en een van de meest intensief bestudeerde en gedocumenteerde vulkanen te wereld. Toegerust met een optimaal en goed beveiligde infrastructuur, is deze actieve vulkaan, voor iedereen toegankelijk.

Tot zo ver de officiële berichtgeving. Wat betekent de Etna nu eigenlijk in de praktijk?
Wie ooit op Sicilië is, of in het zuidelijke deel van de regio Calabrië, kent de Etna als een zichtbare constante aan de horizon. Een imposante aanwezigheid die van verre de horizon bepaalt en met slierten wolk uit de top, niets aan duidelijkheid te wensen overlaat: dit is geen gewone berg, dit is een vulkaan!

Voor de mensen die rond de Etna leven, in het Noord-Westen van Sicilië, is de Etna zowel een bron van dreiging als van voorspoed. Met meerdere oogsten per jaar is dit een uitermate vruchtbaar gebied. Een geweldige manier om deze streek te ontdekken is het volgen van de Strada del vino dell'Etna. Een route met prachtige vergezichten, de flanken van de Etna, geheel bedekt met in trappen aan gelegde wijngaarden die soms tot aan zee lopen. De zo kenmerkende zwarte grond die intens contrasteert met het sappige groen van de planten. Nog maar vrij recent hebben de wijnboeren in deze streek de unieke samenstelling van de grond, de vruchtbare aarde die de aanplant zo sterk maakt dat verdediging van de planten nauwelijks nodig is, vertaald in een aan de streek gebonden wijn die intussen is geregistreerd als de Etna Rosso DOC en de Etna Bianco DOC.


Maar natuurlijk zijn er ook andere manieren om de Etna van dichtbij te bewonderen. Zo worden er speciale tochten georganiseerd waarbij de echte fanatieke hikers in een volledige dag durende tocht, de top van de Etna bereiken tot aan de kraters waar de kolkende lava zichtbaar is. Maar ook prachtige natuurtochten waarbij je de unieke flora en fauna aan de hand van een expert bekijkt, gekruid met spannende tochten in ondergrondse lavagrotten en bezoek aan de hoge, altijd winderige, vlaktes van de Etna. Een enorm uitgestrekte, diep grijze vlakte, die associaties oproept met een maanlandschap.

Voor de wintersport liefhebbers op zoek naar iets speciaals heeft de Etna nog een bonus: zodra de winter zich van zijn koude kant laat zien en er sneeuw valt - de Etna is met 3.340 meter de hoogste vulkaan van Europa - kan je op de flanken skiën! De twee skistations die de Etna telt,zijn van half december tot half april geopend zijn voor skiërs, snowboarders en ski-alpinisme.

IL CLANDESTINO in de Marche - een glas Chardonnay om nooit te vergeten!


Het is al weer een aantal jaren geleden, dat we in Portonovo, al wandelend door het pijnbomenbos  aan de voet van Monte Conero in de Marche, een klein, onbeduidend papiertje op een boom geplakt zagen. "Il Clandestino' stond er nog net leesbaar en een pijl.
Nieuwsgierig naar dat clandestiene, liepen we in de aangegeven richting. Maar zoals meestal in Italië, bleef het bij dit ene pijltje en al gauw waren we weer gewoon doelloos aan het wandelen tot daar de zee was! Azuurblauw water dat om grote rotsen heen spatte, een robuuste wachttoren met een klein haventje. Nog verder begon het strand en daar waar het zich verbreedde stond ineens een verweerde strandtent: IL CLANDESTINO.

Uitnodigende tafeltjes buiten op het zand, binnen een typische houten strandtent met zand op de vloer en een prettige mix van surfers en zonneaanbidders met zachte lounge muziek op de achtergrond.  Il Clandestino bleek een heuse wijnbar annex restaurant te zijn, een creatie van de man die de sushi in Italië introduceerde - sterrenkok Moreno Cedroni. Vernoemd naar een zomerhit uit 2000 van
van zanger Manu Chao, el Clandestino, bleek dit een hippe strandtent te zijn die 's avonds veranderde in een plek waar je meer dan uitmuntend kan eten.

 Hoewel Il Clandestino oorspronkelijk een verbouwde vissershut was, is de houten keet in 2009 door een storm zodanig beschadigd dat er een nieuwe constructie voor in de plaats is gekomen.  Gebleven  is de ongedwongen sfeer en bovenal het heerlijke eten. Niet voor niets is de inspirator van dit alles, Moreno Cedroni, het enfant terrible van de Italiaanse kookwereld die innovatief en verrassend heet te zijn.  Met meerdere kookboeken op zijn naam waaronder 'Sushi o Susci', waarmee hij een lans brak voor verse, rauwe vis, staat Cedroni garant voor kwaliteit met een knipoog. Niet alleen in Il Clandestino, maar ook in het met twee sterren (michelin) en drie gamberi (gambero rosso) gelouterde Il Madonnina del Pescatore in Senigallia en het eigenzinnige Anikò, een vis -salumeria aan het centrale piazza van Senigallia. 


Maar voor de ultieme strandervaring is Il Clandestino toch veruit favoriet. Het glas Chardonnay dat ik daar dronk, met zicht op zee, de surfers die voorlangs schoten. Het goudgele zonnelicht dat alles en iedereen in een magische gloed zette, htet maakte deze plek en dat glas tot een onvergetelijke herinnering!
 Daarbij is er goed nieuws voor wie op zoek is naar iets héél speciaals - romantisch voor twee of als spetterende lokatie voor een eigen feestgezelschap: Il Clandestino is ook als geheel af te huren. Succes gegarandeerd! Wil je meer weten: 
mail naar: info@su-misura.nl

vrijdag 15 november 2013

Een memorabele maaltijd: SLOW FOOD op het platteland van PUGLIA


ANTICHI SAPORI, slow food trattoria van PIETRO ZITO.
Het was nog net geen obsessie geworden: een tafeltje bemachtigen bij ANTICHI SAPORI. Ik had intussen al jarenlang van diverse mensen in het Noorden van Puglia dit adres als niet-te-missen tip gekregen, maar er daadwerkelijk gaan eten was me vooralsnog nog niet gelukt.

Stel je voor: het aantal tafels in de trattoria Antichi Sapori was al terug gebracht van 60 naar 35. Omdat de eigenaar, Pietro Zito, liever minder gasten had waaraan hij aan elk individueel des te meer aandacht kon geven. Minder couverts, dus minder kans op een tafeltje!  Daarnaast had deze eigenzinnige Pietro ook bedacht dat hij en zijn personeel eigenlijk liever op zon- en feestdagen thuis, bij de familie waren. En dus was zijn restaurant op zondag gesloten evenals op zaterdagavond, ook een fijne avond om thuis te zijn! Nog minder gelegenheid dus om dat felbegeerde tafeltje te bemachtigen.


HET DINER
Afgelopen september was het eindelijk zover: diner bij Antichi Sapori. Tevoren had Angelo, de man die het tafeltje ter elfder ure had kunnen regelen, ons een fijne avond toegewenst en lacherig toegevoegd dat we wel voorbereid moesten zijn op grote hoeveelheden. Nu weet je nooit of zo'n opmerking overdreven is of een goedbedoelde waarschuwing maar het laatste bleek het geval.

Toen wij eenmaal hadden plaats genomen aan ons tafeltje bleek ons buurtafeltje, een verliefd stelletje dat aan het hoofdgerecht bezig was, ernstige problemen te hebben: de dame zag er uit als plaatje, gehuld in een nauwsluitende robe die geen overdadige maaltijd toeliet. De man, ook een strak in het pak zittende, elegante verschijning, die zich nu verplicht zag het kostelijke eten voor twee eer aan te doen! Met als grootste probleem het eten zelf, dat zo tongstrelend was, dat het onmogelijk was om het bij een klein hapje te laten.

Dat ziende besloten wij slechts een voorgerecht en een nagerecht te bestellen. Wat volgde was een heerlijke avond. Een opeenvolging van de meest verse, puur smakende gerechten waar de kakelverse groentes uit eigen moestuin, de wilde kruiden, de eigen graansoorten, een hoofdrol speelden. Ware smaaksensaties die je helemaal gelukkig maakten. NIet alleen het voorgerecht dat uit wel zeven verschillende onderdelen bestond was een feest. Ook het nagerecht was memorabel: zes verschillende desserts die elk door een andere kok in de keuken waren bereid. Een tiramisu variant die verrassend en heerlijk anders was - ik zou haast zeggen beter dan het klassieke recept. Verse. licht gesuikerde amandelen zoals wij die - jammer genoeg - niet kennen. Heerlijk zelf gebrouwen digestivi, een Pugliese versie van een Siciliaanse Casata... werkelijk te veel om op te noemen.

PIETRO ZITO, EEN MAN MET EEN MOESTUIN IN ZIJN HART
De filosofie achter het restaurant van Pietro Zito is simpel: eenvoud, respect voor het land en pure smaak.  Pietro Zito, geboren en getogen op het platteland, zoon van een boer, is als kok autodidact. Hijzelf verhaalt bij de vraag hoe hij dan zo geweldig heeft leren koken, graag hoe hij als jonge man aan zijn oom, ook een uitstekend kok, vroeg hoe deze aan zijn kennis kwam. Wel, als je elke groente kende vanaf het moment dat je deze had gezaaid, verzorgd, water gegeven, het onkruid weg gewied. Dan leerde je elke karakteristiek van de plant kennen en wist je precies hoe je de groente het best bereidde ... een wijze les die Pietro ter harte nam en tot op de dag van vandaag ten uitvoer brengt. Want intussen heeft hij op steenworp afstand van zijn restaurant een moestuin van ruim 13.000 m2. De groenten en fruit die hier geoogst worden zijn de basis van het restaurant. Aangevuld met kaas en vlees uit de directe omgeving, van kleine producenten waar Pietro het gehele verhaal van wil weten, vanaf de geboorte en de eerste stappen van het dier.

L'ORTO en de MURGIA
Wie vroeg genoeg arriveert bij het restaurant, mag mee de orto, de moestuin in. Helpen bij het verzamelen en plukken van de ingrediënten die vervolgens in de keuken worden bereid. De moestuin is dan ook uitgegroeid tot een leertuin waar mensen uitgebreid uitleg krijgen en waar oude, haast vergeten rassen worden gekweekt. Met succes, want sinds de opzet van zijn didactische moestuin, zijn vergeten groentes weer terug op de velden en op de kaarten van diverse restaurants. Het tanende plattelandsleven heeft met het succes van Antichi Sapori weer een vaste, grote afnemer. En niet alleen het restaurant van Pietro Zito. Want sinds hij zijn avontuur begon, zijn er veel nieuwe restaurants bij gekomen die op dezelfde manier werken en dezelfde rijke traditie van de Murgia koesteren.

Nieuwsgierig geworden? De streek waar Pietro Zito zijn restaurant heeft, is een aaneenschakeling van mooie stadjes, prachtige stranden en een overdaad aan cultuur. Vraag meer informatie of laat je een culinaire reis op maat aan meten bij ITALIA SU MISURA- info@su-misura.nl







donderdag 14 november 2013

PURE VERLEIDING - de pure chocolade van MODICA

CHOCOLADE.
Het woord alleen is al genoeg om sommigen van ons het water in de mond te laten open. Heerlijke pure chocolade, of een stevige melk chocolade reep ...  Waarschijnlijk schiet bij de gemiddelde chocolade liefhebber niet direct de plaatsnaam MODICA te binnen. En ook een ware chocolade addict zal deze Siciliaanse stad niet gauw in verband brengen met het bruine goud. Des te vreemder dat Modica nog steeds niet is uitgegroeid tot een bedevaartsoord voor de ware chocoladeliefhebber want dit is de place to be als je een de meest zuivere, pure chocolade sensatie wil meemaken:
XOCOÀTL.
In Modica wordt, als enige plaats ter wereld, chocolade nog geheel met de hand gemaakt, volgens de eeuwenoude receptuur van de Azteken.  Hoe dat zo, vraag je je misschien af? Wel, chocolade, of liever cacaobonen, was het eetbare goud dat de Spanjaarden in Midden-Amerika leerden kennen. Een zeer smakelijk goedje dat als  medicijn je bovendien van allerlei kwalen vrijwaarde en voorspoed bracht aan wie het geluk had een stukje chocolade te kunnen eten.

De Spanjaarden die eeuwenlang de scepter zwaaiden op het eiland Sicilië, introduceerden ook hier de cacaoboon die men tot chocolade verwerkte op de manier zoals men dat had geleerd van de Azteken. Als ware lekkerbekken, omarmden de Sicilianen deze nieuwe lekkernij en als spoedig kende elke stad zijn chocolademan of 'ciucculattaru'.  De Chocolademan die deur aan deur ging met zijn 'metate', een eenvoudige maalsteen waarmee de cacaobonen werden fijngemalen en ter plekke licht verwarmd en vermengd met wat suiker, tot zo'n 40 graden. Niet warmer, om te voorkomen dat de suiker zou smelten. Eenmaal vermengd werd het chocolademengsel hooguit op smaak gebracht met kaneel of vanille en vervolgens in een houten vorm gegoten om hierin uit te harden tot kleine, kostelijk smakende tabletjes. 'De koude methode' wordt deze eeuwenoude techniek ook wel genoemd - beduidend anders dan de latere en huidige chocolade technieken waar de gemalen cacaobonen veel verder worden verhit en er boter of andere vetten en melk aan het mengsel worden toegevoegd.

WAAROM
Een logische vraag in dit verhaal is waarom men juist in Modica deze ouderwetse methode 'a freddo' tot op de dag van vandaag hanteert. Niemand zal je hier een afdoend antwoord op kunnen geven, maar feit is wel dat Sicilianen in het algemeen hun recepten als heilig beschouwen. Een goed recept verander je niet, nooit!
 Deze onvoorwaardelijke trouw aan oude recepturen is ongetwijfeld een eerste voorwaarde om eeuwenlang deze chocolade bereidingswijze te blijven volgen. Maar er is waarschijnlijk een tweede, krachtiger reden: de smaak. Wie eenmaal van deze oer chocolade heeft geproefd weet waarom!

ZELF PROEVEN?
Smaakt deze blog letterlijk naar meer? Wil je deze chocolade zelf gemaakt zien worden, ruiken, proeven, op je tong laten smelten. Daar in Modica, waar de Xocoàtl nog wordt gemaakt? En wil je nog meer culinaire geheimen uit deze streek ontdekken? Stuur dan een mailtje naar ITALIA SU MISURA voor een trip op maat naar Modica op Sicilië.  info@su-misura.nl





maandag 4 november 2013

PONZA, een juweel van een eilandje op 2 uur gaans van Rome.

Nadat het eilandje Ponza al jarenlang in de bovenste regionen van het verlanglijstje  van te-bezoeken-eilanden had gestaan, was het afgelopen zomer 2013 eindelijk zo ver: na een boottocht van ruim 1,5 uur kwam Ponza in zicht: een grillige, langgerekte rotseiland met een mooie natuurlijke baai waar de ferry afmeerde.

Ponza is eigenlijk een goed bewaard geheim van de inwoners van Rome. Wanneer de stad begint te zinderen en de inwoners snakken naar een koele zeebries en fraaie baaitjes, ligt Ponza op de lippen bestorven.
Zo had ik gehoord - maar zou het echt zo zijn? Daags voor wij vertrokken uit Rome, hadden we een leuk gesprek met een ober op een terras dat ongeveer alsvolgt ging: Bleven we hier nog lang? Nee - we vertrokken naar de kust. Wisten we al waarheen? Hij had een goeie tip: PONZA!!! Gingen we daarheen?? Wat heerlijk, hij ook, misschien zouden we elkaar tegen komen ...

Intussen, na een week op Ponza te hebben vertoefd in een authentiek appartement, weg van de drukte van Ponza-stad, op loopafstand van een van de mooiste baaitjes van het eiland, kan ik niet anders dan beamen, Ponza is inderdaad een heerlijk eilandje. Een langgerekt eiland van ruim 7 km lang bij ongeveer 1,5 km breed. Met een aantal hoge bergtoppen en heel veel baaitjes. Een pittoresk havenstadje waar je allerlei barretjes en restaurantjes hebt en wat leuke winkeltjes. Klein, maar erg gemoedelijk. En verdere een aantal kleine dorpjes en gehuchtjes. En vooral heel veel rotsstrandjes en eigenlijk 1 groot zandstrand waar je per boot vanuit de haven naar toe kan of gewoon met het busje en een wandeling naar beneden. De bus is het meest logische vervoermiddel hier - de straatjes zijn immers smal,stijl en bochtig. Wil je je auto heel houden - dan is de bus of de taxi een duizend maal betere optie dan de auto mee te nemen naar dit mini-eiland.

TIP van ITALIA SU MISURA: huur een dag een gommone - een rubberen motorboot - en vaar rond het eiland. Ga voor anker in elk baaitje dat je tegenkomt en verken zo het eiland vanaf het water - een geweldige kennismaking!

Praktische gegevens:
Ponza ligt ca. 100 km ten zuiden van Rome, in de Middellandse Zee. Je vaart per voet ferry over vanuit Anzio of Formia. Overtocht duurt 1,5 a 2 uur.





NIEUWSBRIEF Italia Su Misura samengevoegd met deze weblog.

Nu de reizen naar Italië even op een laag pitje staan, is er eindelijk de tijd om de enorme oogst aan nieuwtjes, ontdekkingen en gebeurtenissen van het afgelopen jaar te boekstaven.

Excuses dus voor de volgers van deze weblog die lang verstoken bleven van nieuwe items: vanaf nu komt er verandering in deze soms slapende weblog. Een gestage stroom aan nieuwe artikelen zal van Italia Su MIsura's weblog weer een actieve blog maken! WORDT VERVOLGD!